|
WPROWADZENIE: Co nowego w klinice i w systemie
dr Janusz Meder, Prezes PUO:
Obecnie na świecie w badaniach przedklinicznych znajduje się ponad 200 cząsteczek. Nowe leki uzupełniają chirurgię i radioterapię. Ciągle bardzo wiele zależy jednak od profilaktyki, a zwłaszcza od stylu życia. Nasze zachowania mają wpływ na aż 30 proc. nowotworów.
W zaktualizowanej wersji Kodeksu Walki z Rakiem zwraca się uwagę na takie czynniki ryzyka, jak otyłość brzuszna, ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe, a także hormonalna terapia zastępcza. Podkreślono też konieczność upowszechnienia badań przesiewowych jelita grubego.
 KLINIKA: Najnowsze doniesienia roku 2014 (ASCO, ESMO, PTOK)
Rak piersi
dr Renata Duchnowska, Klinika Onkologii, Wojskowy Instytut Medyczny:
Nową opcją w terapii raka piersi jest śródoperacyjna radioterapia, mniej uciążliwa dla chorych niż naświetlanie po zabiegu. Różne badania dowodzą jednak, że ta metoda powoduje więcej nawrotów choroby, choć jednocześnie zmniejsza ryzyko zgonu. Jednocześnie brak danych o ewentualnej późniejszej toksyczności tej terapii.
Zakończyła się dyskusja, ile węzłów chłonnych musi być zajętych u pacjentki, aby zastosować radioterapię - okazuje się, że napromieniowana powinna być każda chora bez względu na liczbę zajętych węzłów. Inne doniesienia dotyczą korzyści, jakie odnoszą z chemioterapii wszystkie chore po całkowitym usunięciu piersi. W większym stopniu dotyczy to pacjentek z ujemnym receptorem estrogenowym.
Rak nerki
prof. dr hab. Cezary Szczylik, Kierownik Kliniki Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny:
Rak nerkowokomórkowy stanowi 3 proc. nowotworów u dorosłych., co oznacza w Polsce co roku 5 tys. pacjentów. Nowotwór ten nie odpowiada na chemioterapię. Do niedawna nie było postępów w jego leczeniu.
Obecnie wiadomo, że dzieje się tak dlatego, że poszczególne nowotwory nerki różnią się od siebie pod względem molekularnym, a nie histopatologicznym. Kluczową rolę ma gen VHL, którego uszkodzenie stymuluje angiogenezę. Jednak w obrębie jednego guza mogą występować różne stopnie złośliwości, dlatego żadne leczenie nie jest kompletne. Podstawę stanowi leczenie sekwencyjne: im więcej linii terapeutycznych, tym większa korzyść.
Rak stercza
dr Iwona Skoneczna, Klinika Nowotworów Układu Moczowego, Centrum Onkologii-Instytut:
Należy poszukiwać pacjentów, których można wcześnie leczyć w sposób radykalny. Osoby z rodzin ryzyka powinny wcześnie oznaczać PSA. Od 10 lat stosowane są nowe cytostatyki, wydłużające przeżycie. Mimo znacznej hormonozależności tego nowotworu, również po hormonoterapii zdarzają się jego nawroty i przerzuty, ponieważ komórka rakowa potrafi produkować własny androgen.
Obecnie istnieje pięć nowych terapii różnego rodzaju, łącznie z nowym radiofarmaceutykiem. Aktualnie stosowane leczenie hormonalne jest bardziej przyjazne dla pacjentów.
Rak trzustki
prof. dr hab. Marek Wojtukiewicz, Kierownik Kliniki Onkologii, Białostockie Centrum Onkologii:
Tylko u 15-20 proc. pacjentów z rakiem trzustki możliwa jest jej resekcja, co i tak nie gwarantuje braku nawrotów choroby. Chorym podaje się gemcytabinę z pochodnymi platyny, a przeżycie rzadko przekracza 6 miesięcy.
Trwają badania, z jakim lekiem połączyć gemcytabinę, aby uzyskać lepszy efekt. Dotychczas nie stwierdzono większych korzyści z połączenia różnych leków, a jedynie nasilenie toksyczności terapii. Niewielkim sukcesem okazało się też użycie nanotechnologii. Przyczyną niepowodzeń jest fakt, że w jednym przypadku raka trzustki stwierdza się średnio 63 zaburzenia genetyczne, dotyczące 12 szlaków przekazu komórkowego.
Szpiczak
prof. dr hab. Wiesław W. Jedrzejczak Kierownik Kliniki Chorób Wewnętrznych Hematologii i Onkologii, Szpital Kliniczny AM w Warszawie:
Szpiczak to w rzeczywistości duża grupa różnych chorób: od wymagających jedynie obserwacji do powodujących uszkodzenie wielu narządów. W leczeniu stosuje się przeszczepienie autologiczne. Jednak nie dla wszystkich chorych jest możliwe - kryterium stanowi wiek. Najskuteczniejsza metoda leczenia dla młodszych chorych to przeszczepienie szpiku od innego dawcy.
Przy szpiczaku nawrotowym istnieje w Polsce dostęp do terapii europejskich. Jednak bortezomib może być stosowany dopiero w drugiej linii, mimo że powinno się zaczynać od leczenia najskuteczniejszego.
SYSTEM: Finansowanie i organizacja opieki onkologicznej
Rekomendacje w chemioterapii niestandardowej
dr Wojciech Matusewicz, Prezes Agencji Oceny Technologii Medycznych:
Ustawa refundacyjna w jednakowy sposób traktuje wszystkie leki, bez względu na to, czy są to leki sieroce, onkologiczne, czy też na powszechnie występujące schorzenia. Tymczasem np. w hematologii wszystkie choroby są rzadkie. W dziedzinie chemioterapii niestandardowej trudno jednak uzyskać wiarygodne badania, dzięki którym można ustalić wskaźnik QALY.
W r. 2014 AOTM wydała już 220 rekomendacji, w tym 60 proc. w dziedzinie onkologii. W Polsce refundowanych jest prawie 60 proc. leków onkologicznych, zarejestrowanych przez EMA.
Od podejrzenia do leczenia - czyli pacjent w systemie
dr Jacek R. Łuczak, Kolegium Lekarzy Rodzinnych:
Do podstawowych zasad pracy lekarza rodzinnego należy m.in. zasada identyfikacji czynników ryzyka oraz czujności. Zwracanie uwagi na typowe objawy chorobowe, mogące świadczyć o nowotworze, należy do standardów jego pracy. Lekarze oczekują, że podczas planowanych szkoleń będą mogli pogłębić swoją wiedzę.
Zdaniem lekarzy nie ma problemu z dostępem pacjentów do podstawowych badań (laboratoryjne, rtg klatki piersiowej). Gorzej z tomografią komputerową, rezonansem, bronchoskopią czy też dermatoskopią - czas oczekiwania powoduje, że pacjenci decydują się na płacenie za te badania z własnej kieszeni.
Ustawa "kolejkowa"
prof. dr hab. n. med. Romuald Krajewski, Naczelna Izba Lekarska:
Bez nakładów finansowych nie uda się osiągnąć zmniejszenia kolejek do świadczeń zdrowotnych. Część nowych rozwiązań, jak ustawa o konsultantach w ochronie zdrowia, nie ma nic wspólnego z poprawą funkcjonowania systemu. Niepokój środowiska zarówno lekarzy, jak i pielęgniarek budzi projekt ordynowania leków przez te ostatnie.
Inne wprowadzane aktualnie rozwiązania oznaczają dalszą centralizację systemu oraz przysparzają biurokracji, nie zapewniając jednocześnie środków na finansowanie zmian.
Kodeks przejrzystości w Polsce - współpraca firm farmaceutycznych z lekarzami
Ewa Grenda, Prezes Związku Pracodawców Innowacyjnych Firm Farmaceutycznych INFARMA:
W USA i wielu krajach europejskich obowiązują przepisy, dotyczące publikowania informacji na temat przepływu środków finansowych między firmami farmaceutycznymi a lekarzami. Oczekiwały tego społeczeństwa tych państw.
Również w Polsce, zgodnie z ogólnoeuropejską inicjatywą z r. 2013, został przyjęty Kodeks Przejrzystości. Ma to na celu podniesienie standardów etycznej współpracy firm farmaceutycznych i przedstawicieli zawodów medycznych. Od drugiej połowy roku 2016 takie dane będą publikowane także u nas. Kodeks nie narusza ustawy o ochronie danych osobowych.
Jakość życia jako parametr oceny i efekt terapeutyczny
prof. dr hab. Piotr Wysocki, kierownik Kliniki Onkologii, Centrum Onkologii-Instytut:
Ocena jakości życia jest konieczna w trzeciej fazie badań klinicznych, a coraz częściej brana pod uwagę również w drugiej. Ocenie tej służą specjalne, wystandaryzowane kwestionariusze, opisujące samopoczucie fizyczne, społeczne i emocjonalne pacjenta.
Od 2004 roku wszystkie wprowadzane leki w leczeniu raka prostaty podlegały ocenie pod względem jakości życia. Efektywność leku to nie tylko jego skuteczność, ale także bezpieczeństwo stosowania. Jeżeli lek wydłuża życie, to nie może jednocześnie pogarszać jego jakości.
PODSUMOWANIE
dr Maciej Piróg, Doradca Prezydenta RP d.s. Zdrowia:
Potrzebne są rozwiązania, nadające większą rangę zapobieganiu nowotworom: edukacji, profilaktyce, promocji zdrowia. Przyniosą one znaczne skutki finansowe, choć w dłuższej perspektywie czasowej. Oczywiście ich wprowadzenie nie będzie proste - dotyczyć będą przecież rezygnacji przez społeczeństwo z atrakcyjnych, choć szkodliwych zachowań. Inne ważne wątki to niedowartościowanie szpitali w badaniach klinicznych. Placówka powinna być w nich partnerem.
Obecne wprowadzanie w onkologii zmian organizacyjnych budzi obawy co do ich powodzenia. Nie zostały bowiem poprzedzone symulacją finansową. Ich koszty zostały jedynie oszacowane, a przesunięcie środków z innych dziedzin opieki zdrowotnej będzie szkodliwe.
|
