24 listopada 2014 r., Centrum Prasowe PAP, ul. Bracka 6/8

Działalność Krajowego Centrum ds. AIDS została ostatnio rozszerzona o profilaktykę innych niż HIV zakażeń przenoszonych drogą płciową. Jak ocenia dyrektor Centrum, dr Anna Marzec-Bogusławska, wpłynie to korzystnie również na zapobieganie zakażeniom HIV, ponieważ zasady profilaktyki są podobne, a osobom z chorobami przenoszonymi drogą płciową proponuje się także testy na HIV. Działania informacyjno-edukacyjne Centrum prowadzone są na wielu płaszczyznach, dostosowane do poszczególnych grup wiekowych, z wykorzystaniem Internetu. Jednak nie zawsze województwa przeznaczają środki na te cele.

Tymczasem profilaktyka zarówno zakażeń HIV, jak i innych chorób zakaźnych jest niezwykle ważna, ponieważ złudzeniem okazało się przeświadczenie z ubiegłego wieku, że wygraliśmy walkę z nimi. Zdaniem dr. n. med. Iwony Paradowskiej-Stankiewicz z NIZP PZH, lista groźnych chorób ciągle nie jest zamknięta - przybywają nowe, jak choćby ebola, a jednocześnie grożą nam nawroty tych, które uznaliśmy za opanowane. Dzieje się tak wskutek braku leków i szczepionek, oporności bakterii na antybiotyki, zmian klimatycznych i łatwości podróżowania. W wielu rejonach świata brak świadomości zagrożeń. Infekcji HIV przybywa w niektórych krajach, choć całkowita ich liczba na świecie zaczęła się zmniejszać. W r. 2011 w Europie odnotowano 28 tys. zakażeń, a zapadalność wyniosła 5,7 na 100 tys. ludności. Drogę zakażeń stanowiły najczęściej kontakty seksualne, zarówno homo-, jak i hetero. W Polsce od r. 2000 liczba wykrytych zakażeń rośnie, co można uznać za wynik wzrostu świadomości. W r. 2012 wykonano 1,5 mln testów.

Jednak polski Krajowy Program Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS uznawany jest za jeden z najlepszych w Europie. W ocenie dr. Wojciecha Matusewicza, prezesa AOTM, polscy pacjenci mają dostęp do najnowszych terapii. Leczenie prowadzone jest w 21 ośrodkach, a pacjent może wybrać miejsce leczenia. Jak informuje dr Beata Zawada z Krajowego Centrum ds. AIDS, największą grupę pacjentów stanowią osoby w wieku 19-40 lat, a 16,53 proc. leczonych ma powyżej 50 roku życia. Problem stanowi nieproponowanie testów kobietom w ciąży przez ginekologów.

Leki antyretrowirusowe nie doprowadzają do całkowitego pozbycia się wirusa, a jedynie hamują jego namnażanie lub utrudniają wnikanie do komórek. Dzięki temu pozwalają żyć z wirusem nawet 30 lat. Standardem leczenia jest system HAART, w którym podaje się 3-4 leki jednocześnie. Nie ma raczej nadziei na skuteczną szczepionkę.

Niestety 30 proc. przypadków zakażenia HIV rozpoznaje się dopiero na etapie AIDS, a więc bardzo późno. Oto sytuacje, w jakich, zdaniem dr Reginy Podlasin z Wojewódzkiego Szpitala Zakaźnego w Warszawie, należy koniecznie zrobić test na HIV: zespół mononukleozowy, wykrycie choroby przenoszonej drogą płciową, łącznie z rzęsistkowicą czy wzw, wykrycie chłoniaka, małopłytkowość, drożdżyca przewodu pokarmowego, zmiany ogniskowe OUN, zapalenia płuc o nietypowym przebiegu oraz gruźlica.

Dzisiejsza terapia antyretrowirusowa nie przypomina dawnej. Istnieje 6 różnych klas leków. Część poprzednio stosowanych wyszła z użycia ze względu na działania uboczne. Obecne są lepiej tolerowane. Leczenie da się indywidualizować, pacjent może przyjmować mniej tabletek, ponieważ łączy się substancje czynne w jednym leku. Jednak, jak ostrzega prof. Brygida Knysz, prezes Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS, leki hamują replikację wirusa tylko do pewnego poziomu. Pozostaje stan zapalny, działający na różne narządy organizmu. Ciągle więc najważniejsza jest profilaktyka - być może w przyszłości przedekspozycyjna dla osób z grup ryzyka.

Zakażenie HIV oraz AIDS to problem oddziałujący na życie rodziny na wszystkich etapach i w najróżniejszych aspektach, począwszy od decyzji o posiadaniu potomstwa do wprowadzenia go w dorosłe życie. Prof. hab. n. med. Magdalena Marczyńska z Wojewódzkiego Szpitala Zakaźnego w Warszawie wymienia szereg problemów, stojących przed taką rodziną. To nie tylko leczenie, ale też kwestie socjalne, psychologiczne i ekonomiczne.

Wsparcie dla kobiet w tym zakresie stanowi międzynarodowy program SHE, w którym Polska bierze udział. Szacuje się, że w naszym kraju żyje około 8,2 tys. kobiet z wirusem HIV. Choć bardziej niż mężczyźni narażone na zakażenie ze względów biologicznych, panie rzadziej robią testy. Jak mówi Agnieszka Górecka z Fundacji Edukacji Społecznej, projekt SHE ma obalać stereotypy, według których nosicielki wirusa "same są sobie winne", budować sieć wzajemnego wsparcia i motywować do radzenia sobie z codziennymi problemami poprzez materiały i warsztaty edukacyjne oraz telefon zaufania.