|
All.Can: rekomendacje w zakresie profilaktyki pierwotnej oraz badań przesiewowych
Szymon Chrostowski, past-prezes Zarządu Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych, dr n. med. Marta Mańczuk, Kierownik Pracowni Prewencji Pierwotnej, Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów Centrum Onkologii-Instytutu w Warszawie, dr Jerzy Gryglewicz, Uczelnia Łazarskiego w Warszawie, dr n. med. Adam Kozierkiewicz, ekspert ochrony zdrowia, Krystyna Wechmann, Prezes Zarządu Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych, moderator - red. Iwona Schymalla:
Polska bierze udział w Inicjatywie All.can - międzynarodowym projekcie, mającym na celu poprawę efektywności opieki onkologicznej, m.in. rekomendując zwiększenie roli profilaktyki pierwotnej i badań przesiewowych w kraju. W kolejnej edycji Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem w większym niż dotąd stopniu podkreśla się szkodliwość siedzącego trybu życia oraz picia alkoholu.
Ciągle aktualne są zalecenia zaprzestania palenia, jednak w Polsce walka z tym nałogiem jest prowadzona w zbyt małym zakresie. Nie wysyła się już zaproszeń na badania skriningowe. Ważną rolę w prewencji nowotworów mogą odegrać samorządy, których projekty, dotyczące profilaktyki onkologicznej, będą obecnie dofinansowywane z NFZ.
Choroba nowotworowa jako problem społeczny
dr n. społ. Antonina Doroszewska, Zakład Dydaktyki Ginekologiczno-Położniczej WUM:
Świadomość społeczna, dotycząca nowotworów, kształtowana jest w Polsce głownie w oparciu o stereotypy, np. głoszące, że lepiej się nie badać. Fatalizm tych przekonań, podtrzymywany często przez doniesienia mediów, nie zachęca ani do badań przesiewowych, ani do profilaktyki. Wiele osób ma przekonanie o nieskuteczności leczenia nowotworów.
Tymczasem wiadomo, że styl życia danej osoby zarówno przed chorobą, jak i w jej trakcie, może wpływać na efektywność leczenia i sytuację chorego. Ważne jest więc, by ogólne przekazy przedstawiały takie możliwości, zwalczały stereotypy i informowały o postępach medycyny.
Refleksje na temat komunikacji pacjent-lekarz
prof. dr hab. Krystyna de Walden-Gałuszko, Katedra Psychiatrii na Wydziale Nauk Medycznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Wice-Prezes Polskiego Towarzystwa Psychoonkologicznego:
Można obecnie mówić o zjawisku dehumanizacji medycyny. W komunikacji miedzy lekarzem a pacjentem wzrost asertywności u lekarza oraz jego obawa przed odpowiedzialnością prawną skutkuje brakiem empatii. Szczególnie trudną sytuacją jest przekazanie pacjentowi informacji o złej diagnozie i niekorzystnym rokowaniu.
Pacjent potrzebuje od lekarza nie tylko profesjonalnych umiejętności, ale też szacunku oraz zachowania prywatności. Zła komunikacja może powodować tzw. efekt nocebo. Polega on np. na tym, że chory, któremu brak poczucia bezpieczeństwa, potrzebuje więcej środków przeciwbólowych.
Psychiczne problemy chorych na nowotwory
dr n. med. Mariola Kosowicz, Zakład Psychoonkologii Centrum Onkologii-Instytutu w Warszawie:
Choroba nowotworowa narusza równowagę psychofizyczną pacjenta w różnych aspektach życia. Powoduje wiele zmian, weryfikuje posiadane zasoby społeczne i rodzinne. Ogranicza możliwość pełnienia dotychczasowych ról społecznych.
Również leczenie może powodować objawy neuropsychiatryczne, problemy emocjonalne czy poznawcze. U połowy pacjentów występują zaburzenia adaptacyjne lub depresja. Ta ostatnia często bywa nie rozpoznana, a jej objawy składane są na karb choroby podstawowej. Również po zakończeniu leczenia u pacjentów i u ich rodzin mogą występować objawy stresu pourazowego.
Rak nie musi boleć
dr n. med. Małgorzata Malec-Milewska, Oddział Kliniczny Anestezjologii i Intensywnej Terapii w Szpitalu Klinicznym im. Witolda Orłowskiego w Warszawie:
80 proc. chorych na nowotwór odczuwa ból, połowa z nich już w momencie postawienia diagnozy. Są to bóle różnego rodzaju i o różnorodnych patomechanizmach. W wielu przypadkach ból nie jest właściwie leczony. Do błędów w terapii należy m.in. brak oceny jego natężenia, nieprawidłowy dobór i łączenie leków, nieuwzględnianie ich wzajemnych interakcji.
Problem stanowi także niedocenianie interwencyjnych metod leczenia, jak neuroliza czy termolezja oraz metod chirurgicznych. Natomiast stosowanie opioidów powinno opierać się na indywidualnym doborze leku i edukacji pacjenta.
Zaawansowany rak piersi - wyzwania związane z terapią i opieką nad pacjentkami
prof. dr hab. Tadeusz Pieńkowski, Prezes Polskiego Towarzystwa do Badań nad Rakiem Piersi:
Spada umieralność na raka piersi, w związku z czym żyje i wymaga opieki coraz więcej kobiet z tym nowotworem. U co trzeciej kobiety z rakiem piersi nastąpi nawrót choroby. Jednak uwaga publiczna skoncentrowana jest na chorych we wczesnym etapie nowotworu oraz na profilaktyce.
Mimo dużych środków przeznaczonych na leczenie raka piersi znaczna część chorych w Polsce (z typem HR+/HER2-) od dawna nie ma dostępu do nowych terapii. Zbyt mało uwagi poświęca się kobietom z rozsianym rakiem piersi - są one niejako spisane na straty.
Skąd czerpać siłę do walki z chorobą? O książce, która jest jak lekarstwo
Dorota Mirska-Królikowska, autorka książki "Siła życia. Podaj dalej ..." . Dyskusja z udziałem bohaterów książki i uczestników sesji, moderator - red. Iwona Schymalla:
Książka została napisana z nadzieją, że pomoże odnaleźć się chorym i ich rodzinom, sparaliżowanym strachem w obliczu choroby nowotworowej. Jej bohaterowie: chorzy i personel medyczny, wskazują źródła, z których można czerpać siły i dzielą się swoimi doświadczeniami.
Dla każdego inspiracją do walki z chorobą może być co innego: choćby kolorowe ubrania, jak dla jednej z pacjentek. Ważnym elementem, na który zwracają uwagę rozmówcy, jest właściwe odżywienie chorych. Poprawia ono jakość życia i pozwala wrócić z nowymi siłami do leczenia.
Diagnostyka molekularna jako podstawa leczenia personalizowanego
dr Dorota Nowakowska, Poradnia Genetyczna Centrum Onkologii-Instytutu w Warszawie:
Zastosowanie kryteriów molekularnych jest kluczowe dla wyboru właściwej dla danego pacjenta strategii terapeutycznej. Cel diagnostyki stanowi odczytanie w komórce nowotworowej unikalnych informacji, zidentyfikowanie podtypu nowotworu i prognozowanie przebiegu choroby.
Diagnostyka molekularna służy też zapobieganiu zachorowaniom przez wykrywanie dziedzicznych predyspozycji do wystapienia danego nowotworu. Obiecującą, choć kosztowną, możliwością jest zastosowanie paneli diagnostycznych, za pomocą których analizuje się wiele genów przy niewielkiej ilości DNA. Laboratoria diagnostyczne powinny podlegać regularnej kontroli jakości.
Diagnostyka obrazowa w onkologii - jaka metoda - kiedy - u kogo?
prof. dr hab. Barbara Bobek-Billewicz, Zakład Radiologii i Diagnostyki Obrazowej, Centrum Onkologii-Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie Oddział w Gliwicach:
Diagnostyka obrazowa istnieje od roku 1895. Obecnie zalicza się do niej promieniowanie X, w tym angiografię i tomografię komputerową, usg, rezonans magnetyczny oraz medycynę nuklearną. Radiologię stosuje się też jako metodę leczniczą. Do najnowszych osiągnięć diagnostyki obrazowej zalicza się spektralną tomografię komputerową.
Czułość stosowanych metod poprawia rokowania chorego ze względu na możliwość wykrycia nowotworu we wczesnym stadium. Jakość badań jest zapewniona poprzez ich poprawną metodykę i wykonanie, a także dzięki użyciu odpowiedniego sprzętu.
"Płynna biopsja" w diagnostyce molekularnej nowotworów
prof. dr hab. Rafał Dziadziuszko, Katedra i Klinika Onkologii i Radioterapii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, konsultant krajowy w dziedzinie radioterapii onkologicznej:
Rozpoznanie histopatologiczne w onkologii stanowi warunek wdrożenia leczenia. Określa również czynniki predykcyjne. Materiał do badań uzyskuje się drogą biopsji, wykonywanej pod kontrolą metod obrazowych.
Rewolucję w diagnostyce onkologicznej stanowi zastosowanie płynnej biopsji, polegającej na analizie krwi obwodowej. W ten sposób stwierdza się obecność somatycznych zmian genetycznych, pochodzących z nowotworu. Ta metoda stanowi alternatywę dla biopsji tkankowej. Pozwala na wczesne wykrycie choroby oraz na określenie molekularnych czynników predykcyjnych. Ułatwia także monitorowanie leczenia.
Jak usprawnić diagnostykę nowotworów w Polsce? Ośrodki kompleksowej diagnostyki onkologicznej
dr n. med. Adam Kozierkiewicz, ekspert ochrony zdrowia:
Diagnostyka onkologiczna jest obecnie utrudniona wskutek rozproszenia placówek, które ją przeprowadzają. Brak też nadzoru nad jej jakością, a czas postawienia diagnozy znacznie się wydłuża ze szkodą dla rokowania. Proces diagnostyczny można przyspieszyć i uprościć, przeprowadzając go w całości w jednej placówce.
Ośrodki kompleksowej diagnostyki mogłyby powstać na bazie centrów onkologicznych i dużych szpitali, jednak z zachowaniem dostępności geograficznej i prawa wyboru dla pacjenta. Takie rozwiązanie umożliwiłoby koordynowanie i monitorowanie całego procesu diagnostycznego oraz ocenę jego jakości.
Terapie biologiczne w onkologii - leki oryginalne i biopodobne.
Dyskusja ekspertów po wprowadzeniu prof. Jacka Jassema: prof. dr hab. Ivan Kocić, kierownik Katedry i Zakładu Farmakologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, dr n. farm. Leszek Borkowski, farmakolog kliniczny, Szpital Wolski w Warszawie, dr n. med. Monika Długosz-Danecka, Klinika Hematologii, Szpital Uniwersytecki w Krakowie, dr n. med. Aleksandra Łacko, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, moderator - red. Maja Marklowska-Dzierżak:
Pojawianie się ciągle nowych, drogich leków onkologicznych stwarza potrzebę obniżania kosztów terapii. Rozwiązaniem może być stosowanie leków biopodobnych, zwłaszcza że wkrótce wygasną patenty wielu przeciwciał monoklonalnych. Budzi jednak wątpliwości, czy i na jakich zasadach można je stosować zamiennie z lekami referencyjnymi.
Każdy lek powinien być stosowany ostrożnie, a jego potencjalne działania niepożądane uważnie obserwowane. Niektóre z nich mogą ujawnić się dopiero po upływie długiego czasu. Jednak zdaniem lekarzy, zasadność stosowania tańszych leków jest bezdyskusyjna, przy zachowaniu czujności oraz współpracy między lekarzem, pacjentem i farmaceutą.
Co nowego w onkologii? 10 najciekawszych doniesień z kongresu ASCO 2017
dr n. med. Aleksandra Łacko, Zakład Leczenia Nowotworów, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu:
Oprócz doniesień na temat stosowania i łączenia poszczególnych leków na uwagę zasługują także problemy związane z organizacją leczenia. Udowodniono m.in., że systematyczna kontrola objawów za pomocą urządzeń elektronicznych pomiędzy wizytami u lekarza nie tylko poprawia jakość życia chorego, ale też wyniki leczenia.
Okazuje się, że modyfikacja stylu życia pacjentów może zapewnić dłuższe ich przeżycie. U chorych na raka jelita grubego zmiana diety, ograniczenie alkoholu, regularna aktywność fizyczna i utrzymanie prawidłowej masy ciała o połowę zmniejszają ryzyko zgonu.
Leki immunokompetentne w leczeniu chorych na raka płuca
prof. dr hab. Rodryg Ramlau, Prezes Polskiej Grupy Raka Płuca:
Co roku odnotowuje się w Polsce około 20 tys. nowych zachorowań na raka płuca. Jedynie 13,4 proc. pacjentów przeżywa pięć lat. Obiecującym kierunkiem terapii w tej chorobie jest zastosowanie leków immunologicznych, jak inhibitory PD-1 i PD-L1, których skuteczność została już udowodniona w czerniaku.
Profil toksyczności tych leków jest inny niż w chemioterapii. Nie są pozbawione skutków ubocznych, do których należy m.in. niedoczynność tarczycy. Być może jednak ich stosowanie pozwoli wkrótce mówić o raku płuca jako o chorobie przewlekłej.
Czy potrzebne jest powołanie w Polsce wyspecjalizowanych ośrodków leczenia chorych na raka jelita grubego ("colorectal units")?
dr hab. Lucjan Wyrwicz, prof. nadzw. Klinika Gastroenterologii Onkologicznej Centrum Onkologii-Instytutu w Warszawie:
Rak jelita grubego generuje co roku w Polsce 16-17 tys. nowych zachorowań. Średnia zachorowań to 65-67 lat. Dzięki badaniom przesiewowym możliwe jest wykrycie choroby we wczesnym stadium zaawansowania, co ma zasadnicze znaczenie dla rokowania.
Metody leczenia tej choroby to głównie chirurgia, radioterapia oraz chemioterapia adjuwantowa i paliatywna. Dla skuteczności leczenia chirurgicznego ma znaczenie liczba operowanych przypadków. Dlatego powołanie ośrodków referencyjnych może oszczędzać koszty leczenia i poprawiać jego wyniki.
Rak piersi
dr n. med. Aleksandra Łacko, Zakład Leczenia Nowotworów, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu:
Przełomem w leczeniu raka piersi mogą stać się inhibitory CDK4/6 w postaci trzech różnych leków, z których dwa zostały zarejestrowane w Europie. Są one podawane doustnie, co zwiększa komfort pacjentek, a jednocześnie są dobrze tolerowane.
Pośród badań prowadzonych w zakresie leczenia raka piersi na uwagę zasługuje doniesienie, że dwufosfoniany stosowane w leczeniu uzupełniającym u chorych po menopauzie wydłużają ich przeżycie. Inny dyskutowany temat to ocena, u których chorych można zredukować intensywność chemioterapii.
Operacje rekonstrukcyjne w onkologii
dr n. med. Sławomir Mazur COI, Kliniki Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej Centrum Onkologii w Warszawie:
Chirurgia amputacyjna w raku piersi, a także w innych nowotworach, w oczywisty sposób obniża jakość życia pacjentów. Również wskutek radioterapii powstają uszkodzenia ciała. Stąd poszukiwanie optymalnych sposobów rekonstrukcji okaleczonych miejsc: piersi, twarzy czy nawet zwieraczy.
Dokonuje się tego, jeśli to możliwe, za pomocą przeszczepów skóry, pokrywając ubytki w tkance płatami pochodzącymi z innych miejsc ciała. Stosuje się też płaty mięśniowe. W przypadku rekonstrukcji piersi często wszczepia się implant. Bardzo rzadkie są w Polsce zabiegi odtwarzające, wykonywane natychmiast po mastektomii.
Moja wizja przyszłości w diagnostyce i terapii nowotworów
prof. dr hab. Jacek Jassem, Katedra i Klinika Onkologii i Radioterapii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, członek Zarządu Polskiej Ligi Walki z Rakiem:
We współczesnej onkologii standardem staje się chirurgia laparoskopowa. Pojawiają się zabiegi z użyciem zdalnie sterowanych mikrorobotów, działających we wnętrzu organizmu. Coraz częstsze są terapie celowane oraz immunoterapia.
Badania kliniczne koncentrują się nie tylko na poszukiwaniu nowych leków, ale również na możliwościach kojarzenia działania już istniejących. Przyszłość onkologii to także szczepionki przeciwnowotworowe oraz szerokie zastosowanie immunoterapii adaptywnej. Zdecydowanie kończy się jednak era chemioterapii.
Niebezpieczne diety alternatywne
dr n. med. Aleksandra Kapała, Szpitalny Zespół ds Żywienia Centrum Onkologii-Instytut w Warszawie, Przewodnicząca Sekcji Onkologii Klinicznej POLSPEN:
Zdarza się, że chorzy rezygnują z terapii onkologicznej i zastępują ją nie mającymi uzasadnionego działania leczniczego dietami. Do popularnych należy dieta Gersona, sprowadzająca się w zasadzie do picia soków. Jej efektem jest wyniszczenie pozbawionego białka organizmu.
Inne zagrożenie to przyjmowanie substancji o nazwie amigdalina. Nie ma dowodów na jej skuteczność leczniczą, natomiast - zwłaszcza w połączeniu z dużymi dawkami witaminy C - grozi poważnymi skutkami ubocznymi. Jednocześnie jednak brak edukacji na temat prawidłowego żywienia pacjentów, zarówno u chorych, jak i u personelu medycznego.
Mądre wspieranie to także odżywianie, czyli o roli żywienia medycznego w onkologii
prof. dr hab. n. med. Janusz Jaśkiewicz, Katedra i Kliniki Chirurgii Onkologicznej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego:
Właściwe odżywienie chorego ma istotne znaczenie dla skuteczności leczenia. W okresie przedoperacyjnym dożywianie daje pozytywne skutki nie tylko u chorych z kacheksją, ale też u osób w dobrym stanie i powinno stać się rutyną. Przyczyną niedożywienia może stać się stres i podanie narkozy.
Najlepiej, aby, jeśli to możliwe, chory przyjmował pokarmy drogą naturalną, do przewodu pokarmowego, w postaci specjalnie przeznaczonych do tego preparatów. Nie ma wątpliwości co do tego, że prawidłowo odżywiony pacjent krócej przebywa w szpitalu i rzadziej dochodzi u niego do powikłań.
Okrągły stół - badania kliniczne w Polsce: szanse i bariery.
Wstęp i prowadzenie prof. Piotr Rutkowski, Klinika Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków Centrum Onkologii-Instytutu w Warszawie, Prezes Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej, uczestnicy:
prof. dr hab. Rafał Dziadziuszko, prof. dr hab. Wiesław W. Jędrzejczak, Szymon Chrostowski:
Badania kliniczne w Polsce napotykają na bariery administracyjne. Niemal wcale nie są prowadzone przez ośrodki akademickie. Nie do końca zostały uregulowane zasady ich finansowania w sytuacji, gdy pacjent jest przecież ubezpieczony. Opór przed udziałem w badaniach klinicznych stawiają szpitale, bojąc się kosztów i kontroli.
Tymczasem pacjenci są oraz częściej zainteresowani udziałem w badaniach, widząc w nich szansę na skorzystanie z nowoczesnych terapii. Chorym brakuje jednak informacji - nie istnieje publiczna baza danych na ten temat. Pozytywnym zjawiskiem jest natomiast rozwój w Polsce infrastruktury do badań klinicznych.
Jakość życia u chorych na szpiczaka plazmocytowego
dr n. med. Dominik Dytfeld, Katedra i Klinika Hematologii i Transplantacji Szpiku Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, Polskie Konsorcjum Szpiczakowi:
W Polsce chory na szpiczaka plazmocytowego przeżywa 6-7 lat, w USA - 20. Również i u nas częściowo dostępne są leki, zapewniające pacjentom dłuższe życie. Ciągle dokonuje się w tej dziedzinie postęp. Rzecz jednak nie tylko w długości życia, ale i jego dobrej jakości.
Wpływa na nią wiele czynników ze względu na fakt, że jest to choroba nieuleczalna. Wymaga hospitalizacji, zabiegów, powoduje złamania kości, a co za tym idzie, niesprawność. Postęp w leczeniu szpiczaka polega na dążeniu, by stał się on chorobą przewlekłą z dobrą jakością życia.
Przewlekła białaczka limfocytowa
prof. dr hab. Wiesław W. Jędrzejczak, Katedra i Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego:
Przewlekła białaczka limfocytowa to choroba rzadka: na 100 tys. ludności przypada 4-5 zachorowań. Cechuje ją inny mechanizm niż pozostałe nowotwory, m.in. dlatego nie wymaga leczenia, póki nie daje objawów. Taka sytuacja dotyczy co czwartego chorego.
U tych, którzy wymagają podjęcia terapii - od razu po zdiagnozowaniu lub dopiero po obserwacji - stosuje się różne schematy leczenia. U młodszych chorych w przypadku, gdy choroba jest oporna na standardowe leczenie, możliwe jest przeszczepienie allogenicznych komórek krwiotwórczych.
Chłoniak złośliwy DLBCL - wyzwania w obliczu nawrotu choroby - doniesienia z Kongresu w Lugano
dr n. med. Joanna Romejko-Jarosińska, Klinika Nowotworów Układu Chłonnego Centrum Onkologii-Instytutu w Warszawie:
Chłoniak to choroba niejednorodna pod względem typów, umiejscowienia i rokowań. Przełomem w jej leczeniu było wprowadzenie rituximabu. Nastąpiła poprawa odpowiedzi na leczenie, wskaźników przeżycia oraz wydłużenie czasu do nawrotu choroby.
W badaniach klinicznych próbowano różnych schematów podawania leków, aby wydłużyć czas do nawrotu. Dobre wyniki daje terapia pixantronem - pochodną antracyklin o mniejszej toksyczności. Jedna z metod przedstawianych na kongresie w Lugano polega na pobieraniu limfocytów, ich modyfikacji tak, by mogły walczyć z chorobą oraz na wprowadzaniu z powrotem do organizmu.
Opieka koordynowana w hematologii
dr Jerzy Gryglewicz, Uczelnia Łazarskiego w Warszawie:
Dla poprawy efektywności opieki onkohematologicznej najważniejsza jest właściwa organizacja ośrodków leczniczych oraz dobry dostęp pacjentów do diagnostyki i różnych opcji terapeutycznych. Tymczasem, jak wskazują mapy potrzeb zdrowotnych, w hematologii w Polsce istnieje deficyt łóżek szpitalnych - w przeciwieństwie do niektórych innych specjalności.
To zjawisko można uznać za niepokojące w sytuacji, gdy według prognoz potrzeby w tej dziedzinie medycyny wzrosną. Poprawę mogłaby przynieść koordynowana opieka zdrowotna, integrująca różne poziomy świadczeń medycznych.
Strategia Walki z Rakiem w Polsce 2015-2024. Gdzie jesteśmy?
prof. dr hab. Jacek Jassem, Katedra i Klinika Onkologii i Radioterapii Gdańskiego
Uniwersytetu Medycznego, członek Zarządu Polskiej Ligi Walki z Rakiem:
Leczenie onkologiczne w Polsce jest mniej skuteczne niż średnia w krajach Unii Europejskiej. Wynika to dużej mierze z jego złej organizacji i nieracjonalnych zasad finansowania. W większości krajów istnieją cancer plany, natomiast u nas powstała przed trzema laty Strategia Walki z Rakiem nie doczekała się dotąd realizacji.
Pakiet onkologiczny, jako zespół aktów prawnych, mających usprawnić diagnostykę i leczenie nowotworów, zaczerpnął ze Strategii jedynie kilka punktów. W roku bieżącym została ona zaktualizowana i oczekuje na dalsze prace.
Raport szwedzkiego Instytutu Karolinska - bariery i dostępność do leków onkologicznych w Polsce na tle Europy
Anna Kacprzyk, INFARMA:
Według omawianego raportu zwiększona zapadalność na nowotwory w Polsce odpowiada trendom europejskim, natomiast umieralność rośnie szybciej. Poprawiła się przeżywalność, ale ten stan w XXI w. w Polsce jedynie się ustabilizował i nie następuje dalsza poprawa.
Jednocześnie nakłady na ochronę zdrowia, a tym samym na leczenie onkologiczne, są w Polsce niskie w stosunku do innych krajów. Małe jest też zużycie leków onkologicznych. Według zaleceń raportu należy zacząć traktować leczenie jako inwestycję, zwiększyć nakłady na nie i uprościć procesy rejestracji i refundacji nowych leków.
Efektywna alokacja środków finansowych jako sposób na zwiększenie dostępu do innowacji
dr Jerzy Gryglewicz, prof. dr hab. Jacek Jassem, Szymon Chrostowski, moderator - red. Renata Furman:
Sieci szpitali niosą dla onkologii zarówno szanse, jak i zagrożenia. Mapy potrzeb zdrowotnych dadzą gwarancje kontraktów świadczeń tam, gdzie będą one potrzebne. Do tej pory zachęty zawarte w pakiecie onkologicznym spowodowały, że terapią nowotworów zajęły się ośrodki bez doświadczenia w tym zakresie.
Preferowane będą świadczenia ambulatoryjne. Następują też zmiany w kryteriach refundacyjnych m.in. na rzecz priorytetu dla leków, które są jedyną opcją w danej chorobie. Wiele działań jest hamowanych przez niesprawność systemu informatycznego.
Gdzie zacząć? Dane i porównania (benchmarking) jako baza systemu jakości
Ewelina Żarłok, Fundacja Onkologia 2025:
Elementy skutecznego sytemu zarządzania jakością w ochronie zdrowia to dane, standard postępowania oraz jawność. Dane powinny być kompletne, zweryfikowane oraz jawne. Narzędziem oceny wskaźników jakości jest benchmarking, czyli porównanie dokonywane w oparciu o jednolite kryteria.
W Polsce ocena jakości spotyka się z oporami ze względu na brak kultury transparentności oraz lęk przed porównaniami. Dlatego między szpitalami nie istnieje wymiana informacji. W tej sytuacji placówki nie mogą analizować swoich wyników, porównując je z innymi i wyciągać z tego wniosków.
Mapy potrzeb zdrowotnych w onkologii jako zalążek systemu zarządzania jakością w ochronie zdrowia
Beata Koń, główny specjalista Departamentu Analiz i Strategii Ministerstwa Zdrowia:
Mapy potrzeb zdrowotnych mają być narzędziem kształtowania lokalnej polityki zdrowotnej, opartej na danych. Trwają kolejne etapy ich tworzenia dla poszczególnych grup chorób. Mapy mogą posłużyć do prognozy zapadalności - np. stwierdzenia, o ile wzrośnie ona w następnych latach.
Dzięki mapom stanie się możliwa ocena, ilu pacjentów znajduje się w danym stadium choroby i jaka jest skuteczność ich leczenia. Możliwe będzie planowanie inwestycji, np. optymalne rozmieszczenie akceleratorów dla radioterapii.
Jak mierzyć jakość? Indeks sprawności systemu ochrony zdrowia - ujęcie regionalne
dr n. med. Adam Kozierkiewicz, ekspert ochrony zdrowia:
Trzykrotnie został już opublikowany Indeks Sprawności Ochrony Zdrowia. Jego idea opiera się na stabilności i reprezentatywności populacji danego regionu, w przeciwieństwie do grup pacjentów w szpitalach. Oceny dokonywano w trzech obszarach: poprawy stanu zdrowia, efektywnej gospodarki finansowej oraz konsumenckiej jakości opieki zdrowotnej.
Takiej ocenie podlega określone zjawisko, a nie np. samorząd terytorialny czy oddział NFZ. W r. 2016 najlepszą ocenę w zakresie poprawy stanu zdrowia oraz jakości konsumenckiej otrzymało województwo świętokrzyskie, a w dziedzinie gospodarki finansowej - małopolskie.
Założenia do projektu ustawy o jakości w ochronie zdrowia i bezpieczeństwie pacjenta
Paweł Kaźmierczyk, Kancelaria Domański, Zakrzewski, Palinka:
Obecnie problem jakości w ochronie zdrowia uregulowany jest przez system fakultatywnych akredytacji. Projekt ustawy ma te regulacje rozszerzyć i doprecyzować. Jednym z proponowanych rozwiązań jest powołanie Agencji ds. Jakości i Bezpieczeństwa Pacjenta.
Inne projektowane zmiany to wprowadzenie systemu monitorowania zdarzeń niepożądanych oraz wewnętrznych systemów monitorowania jakości i bezpieczeństwa w szpitalach. Wprowadzony zostanie też system autoryzacji placówek, któremu będą towarzyszyć zachęty finansowe.
Jakość kluczem do spersonalizowanego leczenia - znaczenie standardu na przykładzie patomorfologii
prof. dr hab. Andrzej Marszałek, Katedra i Zakład Patologii i Profilaktyki Nowotworów, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu i Wielkopolskie Centrum Onkologii, Prezes Polskiego Towarzystwa Patologów, Konsultant Krajowy w dziedzinie patomorfologii:
Badanie patomorfologiczne jest kluczowe dla rozpoczęcia terapii. Powinno spełniać określone standardy na każdym etapie, począwszy od pobrania materiału i jego utrwalenia. Jednak rzeczywistość jest inna, ponieważ szpitale starają się zminimalizować koszty - również patomorfologii.
Istotny problem to zbyt mała liczba zatrudnionych patologów: aby jakość badań została zachowana, powinno ich być dwa razy więcej niż obecnie. Tymczasem aby standardy jakości zostały zachowane, muszą być odpowiednio finansowane i uregulowane prawnie.
Jak zbudować skuteczny system zarządzania jakością w ochronie zdrowia?
Panel dyskusyjny - Paweł Kaźmierczyk, prof. dr hab. Andrzej Marszałek, Marcin Węgrzyniak, dyrektor CSIOZ, Wojciech Wiśniewski, Fundacja Onkologiczna Osób Młodych Alivia, Lubomir Jurczak, Fundacja Onkologia 2025, moderator - dr n. med. Adam Kozierkiewicz, ekspert ochrony zdrowia:
Zarządzanie jakością w ochronie zdrowia utrudniają niedostatecznie działające i niekompatybilne systemy informatyczne. Są one nakierowane głównie na dane, służące do rozliczeń z płatnikiem, nie ma natomiast prostych możliwości wprowadzania informacji, które byłyby przydatne ze względu na ocenę skuteczności leczenia.
Obecnie zaledwie 40 proc. szpitali prowadzi elektroniczną dokumentację medyczną, a lekarze obawiają się obciążenia kolejnymi zadaniami biurokratycznymi. Brak obecnie dostępnych publicznie informacji na temat jakości leczenia w poszczególnych ośrodkach, nierozwiązany pozostaje też problem, kto powinien płacić za leczenie powikłań powstałych wskutek złej jakości leczenia.
|
