HOTEL "BELWEDER", Warszawa, ul. Flory 2
8- 10 sierpnia 2018 r.

Wykład inauguracyjny: Medycyna oparta na dowodach naukowych: blaski i cienie

prof. dr hab. Jacek Jassem, Katedra i Klinika Onkologii i Radioterapii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, członek Zarządu Polskiej Ligi Walki z Rakiem:
Przy wyborze strategii terapii lekarz musi kierować się EBM. Po sformułowaniu pytania klinicznego powinien znaleźć wiarygodne badania, dotyczące danego problemu, pamiętając o tym, że co 10 lat połowa wiedzy medycznej przestaje być aktualna. Dowody kliniczne mają różny stopień jakości. Najwięcej danych przynoszą badania trzeciej fazy: porównawcze, z losowym doborem chorych. Nie należy jednak wierzyć wynikom pojedynczych badań. Pozostaje też kwestia ich interpretacji, która może być tendencyjna, a wreszcie faktu ich opublikowania - lub jego braku.

I SESJA - PRAWA PACJENTA

RODO a prawa pacjenta

Paweł Grzesiewski, biuro Rzecznika Praw Pacjenta:
Zdrowie to dziedzina szczególnie wrażliwa, jeśli chodzi o dane osobowe. Jednak przepisy, dotyczące ich ochrony, nie mogą przeważać nad pomocą pacjentom, ich zdrowiem i życiem. Przykładem niewłaściwego podejścia w tym zakresie było zachowanie pracowników szpitali po wypadku autokaru na "zakopiance". Codzienność generuje wiele problemów, związanych z ochroną danych. Jednak można znaleźć praktyczne sposoby na to, by w placówkach medycznych nie naruszać przepisów, przy jednoczesnym zachowaniu zdrowego rozsądku.

Problem godności i intymności chorego

mec. Natalia Łojko, Kieszkowska Rutkowska Kolasiński Kancelaria Prawna:
Pacjent ma prawo do poszanowania jego intymności i godności w trakcie leczenia, a także w ostatnich chwilach życia. Tymczasem wyniki kontroli NIK świadczą, że prawa te są niestety często naruszane, nawet w tak prostych kwestiach, jak zasłanianie okien łazienki. Rozwiązania prawne obligują osoby wykonujące zawody medyczne do poszanowania praw pacjenta. Powinna jednak istnieć odpowiednia do tego infrastruktura, np. dostateczna liczba miejsc na salach, aby chorzy nie musieli leżeć na korytarzu szpitalnym itd. Ten obowiązek leży po stronie decydentów.

Uporczywe leczenie - kiedy powiedzieć stop?

prof. dr hab. Paweł Łuków, Zakład Etyki Instytutu Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego:
Czy pacjenta należy leczyć bez końca, mimo że nie następuje poprawa jego stanu? Jak postępować, gdy terapia niesie obciążenia niewspółmiernie duże do korzyści? Do kogo należy decyzja o jej zaprzestaniu? Zarówno pacjent, jak i jego przedstawiciele ustawowi, w swoich postanowieniach na ten temat opierają się na wiedzy, którą otrzymali od lekarza. Dlatego powinien on dysponować odpowiednimi kompetencjami, nie tylko naukowymi, ale też zasadami moralnymi, umiejętnościami komunikacji oraz odwagą.

Pozamedyczne potrzeby pacjentów onkologicznych - wyniki badania Katedry Onkologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego

dr n. med. Monika Rucińska, Wydział Nauk Medycznych, Katedra Onkologii Uniwersytetu Warmińsko - Mazurskiego w Olsztynie:
Choroba nowotworowa destabilizuje życie pacjenta i jego rodziny praktycznie w każdej sferze. Stąd potrzeba wsparcia na wielu płaszczyznach: psychicznej, socjalnej, ekonomicznej, rehabilitacji, żywienia. Jedynie niewielki odsetek chorych deklarował, że taka pomoc nie była im potrzebna. Tymczasem takie wsparcie chory otrzymuje zazwyczaj jedynie od najbliższych, rzadko w formie zinstytucjonalizowanej. Brak doradztwa zawodowego, rehabilitacji, nie wszyscy otrzymują poradę dietetyka. 88 proc. ankietowanych w ramach badania uznało, że potrzebny im jest onkoasystent.

Efektywność opieki zdrowotnej - koszty pośrednie i ocena pacjentów

Szymon Chrostowski, przewodniczący Grupy Sterującej projekt All.Can Polska, Jakub Gierczyński, ekspert Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego:
Celem projektu jest m.in. przeanalizowanie możliwości efektywniejszej alokacji środków na onkologię, których w Polsce jest mniej niż w innych krajach Unii Europejskiej. Konieczne przy tym jest uwzględnienie perspektywy pacjentów. Wkrótce ukaże się raport z ankiety, w której oceniali oni jakość opieki onkologicznej. Wydatki rosną wskutek późnej wykrywalności nowotworów - leczenie zaawansowanej choroby jest drogie. Aż 64 proc. kosztów związanych z nowotworami to koszty pośrednie, spowodowane choćby przez utraconą produktywność.

Czego pacjent może dowiedzieć się z Internetu?

Sylwia Kamińska, Młodzi Menedżerowie Medycyny:
78 proc. Polaków aktywnie korzysta z Internetu, m.in. poszukując informacji i porad, wymieniając doświadczenia na forach. Internet to dla pacjentów onkologicznych szansa na powiększenie wiedzy, ale też zagrożenie. Złe skutki korzystania z sieci biorą się często z niewłaściwej interpretacji znalezionych w niej, choćby wyników badań. Gdzie wobec tego szukać rzetelnej wiedzy? Dobry przykład to włoski portal, gdzie informacje są weryfikowane przez komitet naukowy.

Wręczenie kwiatów z okazji 10-lecia Fundacji im. dr. Macieja Hilgiera.
Od lewej: Aleksandra Rudnicka (rzeczniczka prasowa Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych),
prof. Jacek Jassem, Marek Hilgier, Krystyna Wechmann (prezes PKPO)

Sesja II - profilaktyka onkologiczna

Profilaktyka: moc słowa

Joanna Rokoszewska-Łojko, Dyrektor Zarządzająca Fundacji Rak'n'Roll, red. Agnieszka Witkowicz-Matolicz, Jacek Maciejewski, Strażnik Marki Fundacji Rak'n'Roll, moderatorka - red. Anna Kowalczyk:
Młode kobiety nie badają piersi, ponieważ uważają, że chorują jedynie osoby starsze, ponadto wstydzą się i boją. Lęk potęguje też terminologia, używana odnośnie chorób nowotworowych, w której mówi się o przegranej walce. Brak wiedzy o chorobie i sposobach jej leczenia wykorzystują oszuści. Sytuację mogłoby poprawić upowszechnienie, niejako odczarowanie słowa "rak", przeniesienie go w sferę problemów, które w sposób praktyczny można rozwiązywać. Natomiast kwestie profilaktyki powinny stać się elementem stylu życia. To pole do działania m.in. dla mediów.

Jak zwiększyć bardzo niską zgłaszalność oraz skuteczność programów profilaktycznych i przesiewowych? Czy czas na nowe narzędzia i wykorzystanie nowych form komunikacji?

dr n. med. Urszula Wojciechowska, Zakład Epidemiologii i Prewencji Onkologii Nowotworów Centrum Onkologii w Warszawie:
Badania przesiewowe to najważniejszy sposób interwencji w zdrowie publiczne, zmniejszający częstość występowania poszczególnych chorób. Niestety, w Polsce zgłasza się do nich za mało osób, by można zaobserwować pozytywne efekty. Na świecie stosuje się różne metody, poprawiające zgłaszalność, od elektronicznych przypomnień do wysyłania testów do samobadania. Są one adresowane do określonych grup społecznych. Jednak w Polsce nie sprawdzono, dlaczego pacjenci nie się zgłaszają, nie wiadomo więc, jak można temu zaradzić.

Czy w Polsce należy kontynuować populacyjny program cytologicznych badań przesiewowych w raku szyjki macicy?

dwugłos: dr n. med. Urszula Wojciechowska, Zakład Epidemiologii i Prewencji Onkologii Nowotworów Centrum Onkologii w Warszawie vs. dr hab. Andrzej Nowakowski, Centrum Ziemi Lubelskiej w Lublinie:
Dr Nowakowski: Programy badań przesiewowych powinny być organizowane centralnie, na podstawie kryteriów naukowych. Wiele kobiet wykonuje cytologię poza programem, podobnie dzieje się w przypadku mammografii. Programy przesiewowe należy zmodyfikować, ale utrzymać. Dr Wojciechowska: Wiele założeń programów przesiewowych w Polsce pozostaje niespełnionych. Nie wiadomo, ile i z jakich grup kobiet wiekowych czy społecznych bierze udział w skriningu. Nie zmienia się umieralność na raka szyjki macicy. Nie monitoruje się jakości skriningu. Wobec tych faktów program należy zmienić, a w obecnej postaci nie kontynuować.

Szczepienia - zagrożenie dla ludzkości czy ofiara współczesnego przesądu...?

dr n. med. Paweł Grzesiowski, Szkoła Zdrowia Publicznego CMKP, Szpital Specjalistyczny św. Zofii, Centrum Medycyny Zapobiegawczej i Rehabilitacji:
W Europie wzrasta zachorowalność na wzw A oraz odrę. Problem w walce z chorobami zakaźnymi stanowią ruchy antyszczepionkowe. Liczba odmów szczepień z roku na rok rośnie, choć nie lawinowo. Ryzyko zakażeń rośnie też z powodu wydłużania się życia społeczeństwa. Polska wprowadza kolejne szczepionki z opóźnieniem w stosunku do innych państw. Szczepienie przeciw HPV nie znalazło się w programie populacyjnym, podobnie jak przeciw meningokokom.

Zawód onkolog - blaski i cienie tej profesji z perspektywy lekarza praktyka

debata z udziałem m.in. prof. dr hab. Jacka Jassema, dr n. med. Barbary Radeckiej, dr n. med. Marioli Kosowicz - psychoonkolog, dr Hanny Tchórzewskiej-Korby - rehabilitantki, Barbary Jobdy - pielęgniarki onkologicznej, moderatorka - red. Aleksandra Rudnicka:
Różne są powody wyboru tego zawodu: szukanie wyzwań, namowa koleżanki, przypadek, tradycje rodzinne. Dziś onkolog nie pracuje samotnie, ale jest członkiem drużyny. Ważne miejsce w takim zespole ma również pielęgniarka onkologiczna, dysponująca obecnie dużą wiedzą. Psycholog musi być dostępny nie tylko dla pacjentów, ale też dla personelu medycznego. Niezbędne są także umiejętności komunikacyjne. Czas, który powinien być poświęcony chorym, zabierają lekarzom absurdy administracyjne. Tymczasem pacjenci, z którymi lekarz nie umie lub nie ma kiedy rozmawiać, zwracają się do znachorów.

Co nowego w onkologii? 10 najważniejszych doniesień z kongresu ASCO 2018

dr n. med. Barbara Radecka, Opolskie Centrum Onkologii:
Interesujące doniesienia dotyczą między innymi profilaktyki nowotworów: okazuje się, że w każdej fazie choroby warto rzucić palenie. Zmniejsza się wówczas ryzyko komplikacji i powstania nowotworów wtórnych. Intensywna edukacja na ten temat nie jest kosztowna, a za to efektywna. Podobnie działa metoda samoobserwacji po leczeniu - również i w tym przypadku korzyść w postaci dłuższego przeżycia przeważa nad kosztami. Nie poprawia natomiast przeżycia częste badanie PSA. Sprawdzanie tego markera co 3-6 miesięcy uznano za postępowanie nadmierne.

III Sesja - Rola nowoczesnej diagnostyki w onkologii. Co ma sens, a co nie?

Badania genetyczne

prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, Katedra i Zakład Genetyki Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, konsultant krajowy w dziedzinie genetyki klinicznej:
W medycynie personalizowanej badania genetyczne optymalizują zarówno rozpoznanie, jak i leczenie poszczególnych schorzeń. Pozwalają m.in. ustalić rokowanie, a także sposób dziedziczenia choroby. Dzięki temu można wdrożyć jej profilaktykę, jeśli to możliwe. Nastąpiła zmiana podejścia do terapii: uzależnia się ją od mutacji genów. Nie mają natomiast sensu badania komercyjne, jeśli dotyczą genów powszechnych w danej populacji. Utrzymanie jakości badań stanowi wyzwanie. Jednak w Polsce genetyka nie jest wystarczająco finansowana, co ogranicza do niej dostęp.

Diagnostyka obrazowa

prof. dr hab. Barbara Bobek-Billewicz, Zakład Radiologii i Diagnostyki Obrazowej, Centrum Onkologii - Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie Oddział w Gliwicach:
Mimo swojej ogromnej przydatności w onkologii diagnostyczne metody obrazowe mają swoje ograniczenia: niosą ryzyko promieniowania, a środki kontrastujące cechuje neurotoksyczność. Jednak ich użycie przynosi więcej informacji niż badanie bez kontrastu. Wybór metody determinuje okolica anatomiczna, której dotyczy badanie. Niekiedy przydatne jest łączenie ze sobą poszczególnych metod. Dla rozpoznania decydujące jest badanie histopatologiczne, jednak biopsja musi być wykonywana pod kontrolą technik obrazowych.

IV Sesja - Choroba nowotworowa w perspektywie lekarza i pacjenta:

Terapia raka rdzeniastego z perspektywy lekarza i pacjenta

prof. dr hab. Marek Ruchała, Katedra i Kliniki Endokrynologii, Przemiany Materii i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, Joanna Charchuta, pacjentka:
Rak rdzeniasty tarczycy to guz neuroendokrynny, w 20-25 proc. przypadków dziedziczony. Głównym markerem jego rozwoju jest kalcytonina. Rozwój ten można zahamować, podając choremu inhibitor kinazy tyrozynowej, w Polsce dostępny w ramach terapii ratunkowej. Lek ten wymaga długotrwałego podawania. Z punktu widzenia pacjentki czynniki, wpływające na powodzenie terapii, to przede wszystkim wsparcie bliskich i odpowiednie nastawienie chorego. Ale także dobry kontakt z lekarzem oraz to, by dysponował on wystarczającymi narzędziami do walki z chorobą.

Co jest dla mnie priorytetem w terapii chorych na nowotwory na przykładzie raka jelita grubego

dr n. med. Barbara Radecka i Błażej Rawicki, EuropaColon Polska:
Zaledwie 17 proc. osób uczestniczy w badaniach przesiewowych - główną przyczyną małej zgłaszalności jest lęk przed kolonoskopią. Jednocześnie wiele osób deklaruje chęć skorzystania z badania, jednak nie otrzymali na nie zaproszenia. Większość Polaków nie zna objawów choroby - bez wątpienia potrzeba więc edukacji. W efekcie rak jelita wykrywany jest późno, gdy co czwarty chory ma już jego przerzuty. Trzeba jednak zauważyć, że w ciągu ostatnich 30 lat znacznie poprawiły się wyniki leczenia i wydłużyło przeżycie chorych z uogólnionym rakiem jelita grubego. W Polsce refundowana jest obecnie część leków biologicznych, stosowanych w terapii tej choroby.

V Sesja - Onkologiczne badania klinicznych wczesnych faz

Debata z udziałem dr hab. prof. nadzw. Iwony Ługowskiej z Centrum Onkologii w Warszawie, Agnieszki Ryniec i Blanki Sekleckiej z Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w Gdańsku oraz Wojciecha Janusa (kampania "Przyjazne badania kliniczne"), moderatorka - red. Maja Marklowska-Dzierżak:
W Polsce dotąd prowadzono głównie badania kliniczne drugiej i trzeciej fazy. Od roku jednak w warszawskim Centrum Onkologii działa oddział badań wczesnej fazy, a w przyszłym roku ruszy również w Gdańsku. Takich ośrodków powinno być więcej, aby były bardziej dostępne dla chorych pod względem geograficznym. Obecnie liczba badań klinicznych prowadzonych w Polsce znacznie wzrosła. Ich wczesna faza to dla pacjenta niewiadoma, ale jednocześnie też nadzieja na przedłużenie życia. Świadomość chorych w tym zakresie budują m.in. organizacje pacjenckie. Nie są natomiast przygotowani do tego lekarze POZ.

Study Connect - nowa platforma dla pacjentów i badaczy umożliwiająca wyszukiwanie badań klinicznych

Elżbieta Łapot, Bristol-Myers Squibb:
Wkrótce ruszy w Polsce cyfrowa platforma dla osób poszukujących badań klinicznych. Firma BMS przygotowuje ją obecnie na całym świecie. Oprócz wyszukiwania badań, będzie pełnić funkcje edukacyjne i umożliwiać wsparcie w trakcie badania. Prezentowane informacje nie będą dotyczyły jedynie badań prowadzonych przez BMS, ale również wszystkich innych. Będzie to platforma interaktywna - również pacjenci będą mogli dzielić się doświadczeniami, zamieszczać swoje filmy itd.

VI Sesja - Immunoterapia w praktyce

Okrągły stół

z udziałem dr. n. med. Piotra Tomczaka z Klinika Onkologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, prof. dr. hab. Dariusza Kowalskiego z Kliniki Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej Centrum Onkologii w Warszawie, Jerzego Rychlewicza - pacjenta z rakiem nerki, Andrzeja Grabarczyka i Adama Wołczaka - pacjentów z rakiem płuca oraz Izabeli Obarskiej, ekspert ds. ochrony zdrowia, moderatorka - Beata Ambroziewicz, Polska Koalicja Pacjentów Onkologicznych:
Immunoterapia znalazła swoje miejsce przede wszystkim w leczeniu raka nerki. Jest ono dobrze tolerowane przez pacjentów. To, co ma im obecnie do zaoferowania onkologia w tym nowotworze, pokrywa się z leczeniem światowym, choć jest ograniczone przez kryteria programów lekowych. Również w raku płuca immunoterapia przedłuża życie. Ograniczenia finansowe wynikają m.in. z braku współpracy między płatnikiem a decydentem. Nie istnieją rezerwy środków na leki innowacyjne, o których wiadomo, że wejdą na rynek. Tymczasem nie da się zaprzeczyć, że stanowią one przyszłość terapii. Zwiększyć dostęp do leczenia może stosowanie leków biopodobnych jako tańszych.

Ministerialny program profilaktyczny PracoDawcaZdrowia

Sławomir Gadomski, wiceminister zdrowia:
Program zakłada nadawanie certyfikatów instytucjom, urzędom i przedsiębiorstwom, które wykażą ponadprzeciętną troskę o zdrowie pracowników i będą skutecznie promować zdrowie wewnątrz firmy. A więc np. zwalczać palenie tytoniu, ułatwiać badania profilaktyczne czy też starać się ograniczać stres u zatrudnionych. Wnioski nadsyłane przez firmy ocenia kapituła, a certyfikat przyznawany jest na trzy lata. Po tym czasie pracodawca może wystąpić o certyfikat ponownie, jeśli w dalszym ciągu spełnia jego kryteria. Cały projekt ma zwiększyć rangę profilaktyki zdrowotnej w społeczeństwie.

VII Sesja - Skoordynowana opieka w raku płuca

Diagnostyka radiologiczna

prof. dr hab. Bobek-Billewicz:
Przy wykrywaniu raka płuca techniką obrazową skuteczniejszą niż zdjęcie przeglądowe klatki piersiowej jest tomografia komputerowa, szczególnie w przypadkach, gdy guz położony jest centralnie. W ocenie stopnia zaawansowania wybór techniki zależy od tego, czy bada się guz pierwotny, przerzuty do węzłów chłonnych czy przerzuty odległe. Istotne jest, by proces diagnostyczny składał się z poszczególnych etapów, z których każdy kolejny będzie wynikał z poprzedniego. Wszystkie te etapy muszą być oceniane i opisywane wspólnie, a nie oddzielnie.

Diagnostyka molekularna

prof. dr hab. Joanna Chorostowska-Wynimko, Zakład Genetyki i Immunologii Klinicznej Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie:
Korzystanie z badań genetycznych w Polsce ograniczone jest przez niedostatki organizacyjne. Nieoptymalny jest też zakres i dostępność badań wskutek niepełnej ich refundacji. Brakuje również systemu monitorowania jakości laboratoriów, mimo że zostały stworzone służące do tego standardy. Dobry przykład w tym zakresie stanowi Francja. Stworzenie sieci certyfikowanych laboratoriów, tak jak tam, oprócz poprawy jakości przyniosłoby również korzyści w postaci zebrania wiedzy o aberracjach genetycznych w kraju.

Chirurgia

prof. dr hab. Janusz Kowalewski, Dyrektor Centrum Onkologii w Bydgoszczy, Katedra i Klinika Chirurgii Klatki Piersiowej Collegium Medicum w Bydgoszczy, UMK w Toruniu:
Jedynie około 15 proc. chorych na raka płuca może być operowanych. W przypadku innych na przeszkodzie stoją przerzuty nowotworu czy też ryzyko powikłań. Do oceny tego służą m. in. techniki obrazowe, jak PET, bronchoskopia czy EBUS. Wybór dostępu operacyjnego rzutuje na stan chorego po zabiegu. W około 20 proc. stosuje się tzw. mały dostęp, co jest korzystniejsze dla pacjenta, choćby ze względu na mniejszy ból pooperacyjny i możliwość szybszego włączenia chemioterapii.

Radioterapia

dr med. Anna Wrona, Katedra i Klinika Onkologii i Radioterapii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego:
Naświetlanie to opcja dla pacjentów, których operowanie jest niemożliwe. Zdarza się też, że radioterapia poprzedza operację. Bywa też łączona z chemio- lub immunoterapią. Stosuje się ją również w leczeniu paliatywnym w celu złagodzenia dolegliwości chorego. Szczególne miejsce wśród technik radioterapii zajmuje radioterapia stereotaktyczna ze względu na swoją efektywność i precyzję. Bywa uważana za metodę skuteczniejszą i mniej obciążającą niż chirurgia.

Leczenie systemowe

prof. dr hab. Dariusz Kowalski, prezes Polskiej Grupy Raka Płuca:
Pacjentka, u której przerwano podawanie leku immunokompetentnego ze względu na jego toksyczność, żyje już pięć lat od rozpoznania. Regresja zmian utrzymuje się u niej już dwa lata - mimo zaprzestania leczenia onkologicznego. W takiej sytuacji jest coraz więcej chorych. Przyszłość onkologii to rozwój właśnie immunoterapii i leków ukierunkowanych molekularnie. Dostępne są również leki, przełamujące oporność w poprzedniej linii leczenia. Wszystko to spowoduje, że rak płuca zostanie wkrótce uznany za chorobę przewlekłą.

VIII Sesja - Rola żywienia w onkologii

Żywienie chorych onkologicznych z zaburzeniami czucia smaku - tylko potrzeba czy realna konieczność?

dr n. med. Rafał Becht, Oddział Kliniczny Onkologii, Chemioterapii i Immunoterapii Nowotworów Klinika Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie:
Zarówno nowotwór, jak i jego leczenie, może powodować zaburzenia czucia i węchu, a co za tym idzie, także zaburzenia odżywiania. Dotyczy to nawet 70 proc. chorych w trakcie chemio- i radioterapii. W efekcie dochodzi do utraty masy ciała, co niekorzystnie rzutuje na przebieg leczenia. Konieczna jest ocena stanu odżywienia pacjenta przed rozpoczęciem terapii. Powinien on otrzymać informacje o sposobach radzenia sobie z problemem - np. o stosowaniu produktów o określonych smakach oraz o możliwości terapii żywieniowej.

IX Sesja - Dostępność pacjentów do terapii lekami biopodobnymi

Debata z udziałem dr. farm. Leszka Borkowskiego, farmakologa, Krzysztofa Kopcia, prezesa Polskiego Związku Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego i Grzegorza Bartolika, Narodowy Fundusz Zdrowia, Doroty Szykuły, Izabeli Obarskiej oraz pacjenta. Moderator - red. Zbigniew Wojtasiński:
Wprowadzaniu leków biopodobnych ciągle towarzyszą wątpliwości, mimo że brak doniesień na temat ich nieskuteczności czy szkodliwości. Ich pojawianie się na rynku farmaceutycznym inicjuje natomiast konkurencję cenową i ułatwia chorym dostęp do leczenia. Straszenie lekami biopodobnymi szkodzi pacjentom, wywołując efekt nocebo. Potrzebna jest rzetelna informacja i dla chorych, i dla lekarzy. Jednak pacjent ma prawo do wiedzy o ewentualnej zamianie leku, a ewentualne objawy niepożądane należy ściśle monitorować.

X Sesja - Postępy w leczeniu nowotworów skóry

Interdyscyplinarne leczenie chłoniaka skóry

Dyskusja dr hab. prof. nadzw. Małgorzaty Sokołowskiej-Wojdyło z Katedry i Kliniki Dermatologii, Wenerologii i Alergologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego i dr n. med. Hanny Ciepłuch - hematolog z Wojewódzkiego Centrum Onkologii Copernicus w Gdańsku:
W przypadku chłoniaka skórnego opóźnienie diagnozy nie musi pogarszać rokowania, w przypadku tego nowotworu nie należy bowiem zbyt wcześnie wkraczać z leczeniem. Choroba ma wiele odmian, a do jej objawów należy m.in. rumień, swędzenie i utrata masy ciała. Terapia tego rzadkiego schorzenia polega na podawaniu steroidów, retinoidów, interferonu, naświetlaniu, a w końcu na chemioterapii. Leczenie musi być interdyscyplinarne: wymaga współpracy dermatologa i hematologa, a także lekarzy innych specjalności.

Postępy w leczeniu nowotworów skóry

prof. dr hab. Piotr Rutkowski, Klinika Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków Centrum Onkologii-Instytutu w Warszawie:
Rośnie zachorowalność na czerniaka, na szczęście coraz skuteczniejsze jest leczenie tego nowotworu. Można go uznać za lidera immunoterapii, efekty przynosi też leczenie celowane. W Polsce dostępna jest już większość możliwości terapeutycznych. Postęp w leczeniu dotyczy również innych nowotworów skóry. W czerniaku najważniejsza jest jednak profilaktyka. I w tej dziedzinie można odnotować postęp: powstały wreszcie uregulowania prawne, dotyczące korzystania z solariów.

XI Sesja - Najważniejsze doniesienia z konferencji hematologicznych ASH i EHA

Szpiczak mnogi: uleczalna choroba?

dr hab. Artur Jurczyszyn, Katedra i Klinika Hematologii Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie. Prezes Fundacji Centrum Leczenia Szpiczaka:
Na świecie chorzy na szpiczaka żyją już 7-10 lat od postawienia diagnozy. Być może zmienią się wytyczne leczenia i obejmowani nim będą także pacjenci ze szpiczakiem w postaci tlącej, jeśli na taką potrzebę wskażą u nich wartości markerów. Na ostatnich konferencjach hematologicznych przedstawiono nowe połączenia zarejestrowanych już leków, a także nowe sposoby terapii, jak przy użyciu komórek CAR-T. Wykorzystuje się także nowy mechanizm działania, polegający na blokowaniu białka XPO-1 w komórce nowotworowej.

Nowoczesna terapia CAR-T

prof. dr hab. Wiesław W. Jędrzejczak, Katedra i Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, konsultant krajowy w dziedzinie hematologii:
W terapii CAR-T limfocyty T poddaje się modyfikacji genetycznej, która umożliwia im niszczenie komórek nowotworowych. Stosowanie tej metody musi być jednak ograniczone do ośrodków specjalistycznych ze względu na możliwe powikłania. Po zakończeniu leczenia może dojść do powstania zespołu hemofagocytowego, a w efekcie do uszkodzenia narządów. Istnieje jednak możliwość wyciszenia tej reakcji za pomocą przeciwciała przeciw interleukinie 6. Terapia CAR-T jest doskonalona, opracowywane są też jej warianty dla leczenia innych schorzeń.

Nowe standardy w leczeniu przewlekłej białaczki limfocytowej

prof. dr hab. Wiesław W. Jędrzejczak + Aleksandra Rudnicka PKPO:
Jedynie co czwarty chory na PBL wymaga leczenia od momentu postawienia rozpoznania. Część z pozostałych nigdy go nie będzie potrzebowała - wystarczy im obserwacja. Pozostali, po ocenie ich stanu ogólnego, kwalifikowani są do mniej lub bardziej intensywnego leczenia. Dużą rolę spełniają w tej chorobie organizacje pacjenckie, m.in. umożliwiając chorym wzajemne wsparcie na forach internetowych. Pacjentów niepokoi zwłaszcza sytuacja niepewności co do ich dalszego losu, a także niepełny w Polsce dostęp do leków.

Opieka paliatywna, a w niej miejsce dla medycznej marihuany w leczeniu bólu

dr n. med. Jerzy Jarosz, Fundacja Hospicjum Onkologicznego Św. Krzysztofa w Warszawie:
Opieka paliatywna ma za zadanie poprawę jakości życia chorego, rozumianego jako całość, a nie tylko w odniesieniu do choroby. Potrzeby w tym zakresie są coraz większe wskutek strukturalnych zmian społeczeństwa: chorzy, ale też ich opiekunowie, stają się coraz starsi. Tymczasem obserwuje się spadek jakości opieki paliatywnej w Polsce, spowodowany brakiem ogólnej strategii i niedofinasowaniem. Prawo do leczenia bólu nie jest respektowane, a opioidy zbyt rzadko wykorzystywane.

Prognozy epidemiologiczne - które nowotwory będą coraz częstsze, a które coraz rzadsze

dr Joanna Didkowska, Zakład Epidemiologii i Prewencji Onkologii Nowotworów Centrum Onkologii w Warszawie:
Z pewnością można przyjąć, że rosnący procent osób po 65 roku życia oznacza wzrost liczby zachorowań na nowotwory. Więcej będzie przede wszystkim zachorowań na raka jelita grubego, piersi i gruczołu krokowego. Być może zmniejszy się liczba zachorowań na raka szyjki macicy oraz na raka płuc u mężczyzn. Jednak trudno przewidzieć, jak będą kształtować się czynniki ryzyka rozwoju nowotworów i w jakim tempie nauka będzie dostarczać broni do walki z nimi. Niestety, Polska powiela konsumpcyjne wzorce Zachodu i dlatego rzeczywistość może być gorsza, niż sądzimy.

XII Sesja - Rejestry kliniczne - szanse, możliwości

Debata

Maciej Miłkowski - Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia, Michał Bedlicki, zastępca dyrektora Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia, Ewa Borek, Prezes Zarządu Fundacji MY PACJENCI, moderator - Wojciech Wiśniewski, Fundacja Onkologiczna Alivia:
Przy ograniczonych środkach na onkologię potrzebne są narzędzia, by je racjonalnie wydawać. Do takich narzędzi należą m.in. rejestry. Czy Krajowy Rejestr Nowotworów, SIMP i baza danych NFZ wystarczą, by pacjenci uzyskali informacje o jakości leczenia w poszczególnych ośrodkach? Jak dotąd, brakuje współpracy między poszczególnymi rejestrami. Tymczasem transparentność informacji i monitorowanie opinii pacjentów są niezbędne dla ogólnego pożytku, w tym także poprawy jakości.

XIII Sesja - Jak podnieść jakość opieki w raku piersi?

Dyskusja panelowa na temat roli wytycznych i monitorowania jakości w onkologii

z udziałem dr Elżbiety Senkus-Konefki, prof. Jacka Jassema, przedstawiciela AOTMiT, Katarzyny Sejbuk (AOTMiT), Macieja Miłkowskiego (MZ), Michała Bedlickiego (CMJOZ), pacjentki - Eweliny Puszkin z OMEAlife, Grażyny Suchodolskiej - pielęgniarki ds. raka piersi ("breast nurse"), dr. Adama Kozierkiewicza. Moderator - dr Adam Kozierkiewicz:
Problemem dla pacjentki z zaawansowanym rakiem piersi jest nie tylko choroba, ale też cała sytuacja, którą ona generuje. Dlatego chorą powinien zajmować się zespół specjalistów, łącznie z psychologiem i pracownikiem socjalnym. Najlepiej, aby odbywało się to w jednym ośrodku, takim jak breast unit. Takie ośrodki powinny mieć system kontroli jakości. Polskie wytyczne postępowania z rakiem piersi są aktualne wobec światowych - rzecz jednak w tym, by się do nich stosować. Jakość leczenia powinno się podnosić, m.in. racjonalizując zarządzanie nim. Inne tego mechanizmy to kształcenie, nadzór, upublicznianie wyników leczenia.

Breast  unit - porównanie wskaźników jakości leczenia i organizacji na przykładzie dwóch ośrodków

Ewelina Żarłok, Fundacja Onkologia 2015:
Do porównania obu ośrodków posłużono się danymi z baz informatycznych szpitali, starających się lub planujących staranie o akredytację jako ośrodek skoordynowanej opieki w raku piersi. Okazało się, że nie wszystkie wymagane do tego kryteria są spełnione - np. zbyt długi był czas oczekiwania na wynik badania histopatologicznego. Nie wszystkie dane udało się uzyskać, jak choćby dotyczące stopnia zaawansowania choroby oraz przeżywalności pacjentek. Sporządzenie takiej oceny dało jednak placówkom motywację do zmian.

XIV Sesja - Innowacje w zarządzaniu organizacją i ścieżką pacjenta

Innowacje organizacyjne w onkologii - nawigowanie pacjenta przez system

Ewelina Żarłok:
W USA upowszechniony został model usług ukierunkowany na wsparcie pacjenta w całym procesie choroby, nazwany nawigacją. Powstała w związku z tym nowa grupa zawodowa: nawigator. Podobny program pojawił się także w Niemczech. W Polsce pacjenci zdecydowanie deklarują potrzebę funkcjonowania stanowiska onkoasystenta. Według pakietu onkologicznego taką rolę mieli spełniać koordynatorzy, w rzeczywistości jednak zajmują się oni głównie dokumentacją medyczną.

Od podejrzenia do rozpoznania: skutecznie i szybko

prof. dr hab. Barbara Bobek-Billewicz:
Aby proces diagnostyczny trwał jak najkrócej, powinien odbywać się w całości w jednej placówce jako powiązane ze sobą kolejne etapy. Niezbędna jest współpraca radiologa i patologa, a lekarz musi mieć pełny dostęp do historii choroby. Podczas diagnostyki należy od razu wykorzystać wszystkie możliwości, aby chory nie musiał czekać na kolejne badanie. Tym, co spowalnia w Polsce diagnostykę, jest m.in. zbyt mała liczba zatrudnionych radiologów i patologów.